พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ สร้างชีวิต
พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงจัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริในภูมิภาคต่างๆ ๖ ศูนย์ ตามสภาพภูมิประเทศและภูมิสังคมของแต่ละพื้นที่ เพื่อให้เกษตรกรและผู้ที่สนใจ เข้าไปศึกษาหาความรู้ และลงมือปฏิบัติได้จริง ครบทุกมิติของการพัฒนาอาชีพและคุณภาพชีวิต
ทรงมุ่งหวังให้ศูนย์ศึกษาการพัฒนาทั้ง ๖ แห่ง เป็นเสมือนพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ ที่มีชีวิต เป็นศูนย์บริการแบบเบ็ดเสร็จ รวมเอาทุกหน่วยราชการที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา และแก้ปัญหาให้เกษตรกรมารวมไว้ในที่เดียว ประชาชนอยากปลูก อยากเลี้ยงอะไร อยากจะประกอบอาชีพอะไร อยากเรียนรู้อะไร ศูนย์ศึกษาการพัฒนามีให้หมดอย่างครอบคลุม ทั้งเรื่องดิน เรื่องน้ำ เรื่องป่า การปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ การประมง การแปรรูปและการพัฒนาอาชีพ เทคโนโลยีทางการเกษตร สิ่งแวดล้อม พลังงาน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาทั้ง 6 แห่งมีให้หมด
ขอเพียงแต่คนที่จะเข้าไปศึกษาอบรม มีความขยัน อดทน และลงมือทำจริง จะมีเจ้าหน้าที่คอยดูแลแนะนำ และติดตามเป็นพี่เลี้ยงไปตลอด เกษตรกรสามารถเข้าไปเรียนรู้จากเกษตรกรต้นแบบ ที่นำแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงของพระองค์ไปใช้จนประสบผลสำเร็จ
ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ กระจายอยู่ตามภูมิภาคต่างๆของประเทศไทยได้แก่
๑.ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดฉะเชิงเทรา
๒.ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดนราธิวาส
๓.ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดจันทบุรี
๔.ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดสกลนคร
๕.ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเชียงใหม่
๖.ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดเพชรบุรี